VASİYETNAMENİN İPTALİ
VASİYETNAMENİN İPTALİ
Vasiyetnamenin İptali
Hukukumuzda, kişinin vefatı veya gaipliği halinde, mal varlığının kimlere, nasıl intikal edeceği düzenlenmiştir. Miras bırakan, her zaman mal varlığının yasada belirlenen kurallara göre paylaştırılmasını istemeyebilir. Bu halde, mirasının kimlere, hangi oranda paylaştırılacağını kanunda öngörülen şekil şartlarına uyarak genellikle bir vasiyetname ile kendisi belirleyebilir. Miras bırakanın, belirlemiş olduğu paylaştırma kuralları, kimi zaman hatta çoğunlukla diğer mirasçıların haklarını zedelemektedir. Miras payı zedelenen mirasçılar, tenkis davası açarak, kanun tarafından korunmuş saklı paylarını alabilirler veya iptal koşulları varsa, menfaatlerine aykırı vasiyetnamenin iptalini talep ederek, kanunda öngörülen miras paylarına kavuşabilirler.
Vasiyetnamenin iptali sebepleri kanunda sınırlı bir şekilde gösterilmiş olup, ancak bu sebeplerin varlığı halinde vasiyetnamenin iptaline karar verilebilir.
Vasiyetnamenin İptali Sebepleri:
1. Vasiyetname, miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmışsa, vasiyetname iptal edilecektir. Kişinin vasiyetname yapabilmesi için on beş yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir. Örneğin, kişinin vasiyetname yaptığı sırada, yaşlılığından dolayı ayırt etme gücünü etkileyecek bir hastalığı varsa, mirasçılar vasiyetnamenin iptalini isteyebilirler. Kişinin ehliyet durumu doktor raporu ile kanıtlanır.
2. Vasiyetname, yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa, mirasçılar veya vasiyet alacaklısı vasiyetnamenin iptalini isteyebilir. Vasiyetname miras bırakanın gerçek iradesini yansıtmalıdır. Örneğin, lehine vasiyet yapılanların, miras bırakana bakmayacaklarını söylemeleri ve miras bırakan üzerinde manevi korku yaratmaları Yargıtay kararlarında vasiyetnamenin iptali sebebi olarak görülmüştür.
3. Vasiyetnamenin içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı ise, vasiyetnamenin iptali istenebilir. Örneğin, miras bırakanın, mirasçının eşinden boşanması veya evlenmemesi koşuluyla yapılan vasiyetnamenin iptali istenebilir.
4. Vasiyetname, kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa, vasiyetnamenin iptali istenebilir. Vasiyetname kanunda öngörülen şekillere uygun olarak yapılmalıdır. Aksi takdirde, mirasçılar veya vasiyet alacaklısı vasiyetnamenin iptalini talep edebilir. Vasiyetname, resmi şekilde yapılabileceği gibi, el yazısıyla veya istisnai hallerde sözlü yapılabilir. El yazılı vasiyetname, baştan sona vasiyetçinin el yazısıyla yazılmalı ve vasiyetnamede tarih bulunmalıdır. Resmi vasiyetnamede ise, vasiyetçi, vasiyetin istek ve arzularına uygun olarak düzenlendiğini iki tanık huzurunda beyan eder. Tanıklar ise vasiyetnamenin önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini beyan ederler. El yazılı vasiyetnamede, tarih bulunmaması, resmi vasiyetnamede tanıkların vasiyet edeni ehil gördüklerini beyan etmemiş olmaları veya imzaların eksik olması birer iptal sebebidir.
Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçılar veya vasiyet alacaklısı tarafından açılabilir. Vasiyetnamenin iptali davası, lehine vasiyet yapılanlara karşı açılır. Önemle belirtmek gerekir ki; vasiyet eden hayatta olduğu sürece vasiyetnamenin iptali istenemez.
Vasiyetnamenin iptali davası, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyi niyetli davalılara karşı on yıl, iyi niyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl içinde, miras bırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde açılabilir.
Vasiyetnamenin iptali davası, lehine vasiyet yapılanlara karşı açılır. Vasiyetnamenin iptaline karar verilmesi halinde iptal, yalnızca iptalini talep edenler bakımından hüküm doğuracak olup, vasiyetnamenin iptalini talep etmeyenler için geçerli olmaya devam edecektir.
Vasiyetnamede saklı payların ihlal edilmesi, vasiyetnamenin iptali sebeplerinden biri değildir. Saklı payın ihlal edilmesi ancak tenkis davasına konu olabilir. Saklı paylı mirasçının, vasiyetnamede saklı payının da ihlal edilmesi halinde, vasiyetnamenin iptali ile birlikte terditli olarak tenkis de talep edilebilir. Bu ihtimalde, mahkemece vasiyetnamenin iptali talebinin reddi halinde, kanun gereğince miras paylarının bir kısmın korunmuş olan mirasçılar, korunmuş saklı paylarını alabileceklerdir.
VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI
VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI HANGİ HALLERDE AÇILIR?
Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetname hazırlanmasında irade sakatlığı, ehliyet, hukuka ve ahlaka aykırılık gibi sebeplerin varlığı halinde ilgili mirasçılar ve vasiyet alacaklılarının açtığı ve vasiyetnamenin tamamının veya bir kısmının iptalinin sağlanabildiği bir hukuk davasıdır. Vasiyetnamenin iptali davası açılabilmesi için vasiyetnamenin, kanun belirttiği esas ve usullere aykırılık olması gerekmektedir.Vasiyetnamenin iptali sebepleri kanunda sınırlı bir şekilde gösterilmiş olup, ancak bu sebeplerin varlığı halinde vasiyetnamenin iptaline karar verilebilir.
Buna göre aşağıdaki hallerde vasiyetnamenin iptali davası açılabilecektir:
TASARRUF MİRAS BIRAKANIN TASARRUF EHLİYETİ BULUNMADIĞI BİR SIRADA YAPILMIŞSA:
Miras bırakan, vasiyetnameyi hazırladığı sürede ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olmalıdır.
TASARRUF YANILMA, ALDATMA, KORKUTMA VEYA ZORLAMA SONUCUNDA YAPILMIŞSA:
Miras bırakanın vasiyetnameyi herhangi bir korkutulma, zorlanma, yanılma ve aldatılma gibi iradeyi sakatlayan sebepler neticesinde hazırlamamış olmalıdır.
TASARRUFUN İÇERİĞİ, BAĞLANDIĞI KOŞULLAR VEYA YÜKLEMELER HUKUKA VEYA AHLÂKA AYKIRIYSA:
Vasiyetnamede malvarlığının intikali hukuka veya ahlaka aykırı bir eylem ile şartlandırma ve yüklemeleri barındırmamalıdır.
TASARRUF KANUNDA ÖNGÖRÜLEN ŞEKİLLERE UYULMADAN YAPILMIŞSA:
Vasiyetnameler yazılı, sözlü ve resmi olarak türlere ayrılmış ve her tür vasiyetname için kanunda şekil şartı getirilmiştir. Vasiyetnamelerin, türlerine göre düzenlenmiş şekil şartlarına aykırı düzenlenmemiş olması gerekmektedir.
Başka bir ifade ile; miras bırakan vasiyetnameyi hazırladığı sırada ayırt etme gücüne sahip değilse, vasiyetnameyi yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yani iradesini sakatlayan bir sebep sonucunda hazırladıysa, vasiyetnamenin içerisinde hukuka veya ahlaka aykırı şartlar ve yüklemeler yer almaktaysa ve son olarak vasiyetname şekil şartlarına aykırı biçimde hazırlanmışsa vasiyetnamenin iptali davasının açılması ve vasiyetnamenin iptal edilmesi mümkündür.
VASİYETNAME DÜZENLEME ŞARTLARI VE TÜRLERİ
Vasiyetname yapabilmek için öncelikle on beş yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak gerekir (MK.m.502).
Vasiyetname yapılırken uyulması gereken kanuni şekil şartları mevcuttur. Medeni Kanuna göre üç şekilde vasiyetname yapılabilir:
Resmi vasiyetname (MK m.532-537), El yazılı vasiyetname (MK m.538),Sözlü vasiyetname (MK m.539-341).
Resmi vasiyetname, resmi memur tarafından iki tanığın katılmasıyla düzenlenir. Vasiyetnameyi düzenleyecek resmi memur; Sulh hakimi , noter veya kanunda kendisine yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Ayrıca resmi vasiyetname ile; vasiyetname düzenlenmesine katılan resmi memur veya tanıklar, bunların alt soy-üst soy hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşlerine bir kazandırmada bulunulamaz (MK. m.536/ll). Bu kişilere resmi vasiyetname yolu ile kazandırmada bulunulması halinde, ölüme bağlı tasarrufun tamamı değil, sadece bu kısmın iptali gerekir (MK. m. 558).
El yazılı vasiyetname MK m.538 de düzenlenmiştir. Vasiyetçi, bu vasiyetname türünü kendi el yazısı ile yazmak ve tarih atarak imzalamak zorundadır. Aksi takdirde şekil şartlarına uyulmamış olur. Bu durumda vasiyetname şekil eksikliğinden yoklukla sakat olur. İmzanın el yazısı ile atılması gerekir. Başka hiçbir şekilde atılan imza geçerli olmaz.
Sözlü Vasiyetname olağanüstü bir halin varlığı, sözlü vasiyetname dışında, başka türlü vasiyet yapma imkanının olmaması gerekir.Sözlü vasiyet türünün şartları oluşsa dahi resmi veya el yazılı vasiyetname yapma olanağı varsa, bu takdirde sözlü vasiyet geçersiz hale gelir. Sözlü vasiyet yapılmasına yol açan olağanüstü halin ortadan kalkmasından itibaren bir ay sonra, vasiyetçi hala hayatta ise, sözlü vasiyet mahkeme kararına gerek olmadan kendiliğinden hükümsüz hale gelir (MK. m. 541) Bu durumda vasiyetname hiç yapılmamış gibi geçmişe yönelik olarak hükümsüz olur.
KİMLER VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI AÇABİLİR?
Vasiyetnamenin iptali davasının açılabilmesi için öncelikle miras bırakan (vasiyetname hazırlayan) kişinin halen yaşıyor olmaması gerekmektedir. Bununla birlikte davayı açmaya yetkili kişiler, vasiyetnamenin iptali davası açılmasında menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklılarıdır.
VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI
NEREDE VE NE ZAMAN AÇILABİLİR?
Türk Medeni Kanun’un 559. Maddesinde davaya ilişkin süreler şu şekilde düzenlenmiştir: “İptal davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer. “
Buna göre menfaati bulunan mirasçılar ve vasiyet alacaklıları; öğrenme tarihinden itibaren bir yıl, her durumda iyi niyetli davalılara karşı on yıl ve iyi niyetli olmayan davalılara karşı için yirmi yıl içinde vasiyetnamenin iptali davasını açmalıdır. Ayrıca, hükümsüzlük def’i yolu ile her zaman ileri sürülebilmektedir
Vasiyetnamenin iptali davası için yetkili ve görevli mahkeme ise, miras bırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesi olacaktır.